ការចិញ្ចឹមមាន់ពូជក្នុងស្រុក

គោលបំណង

១.​ តើការចិញ្ចឹមមាន់នេះមានសារៈសំខាន់ដូចម្ដេចខ្លះ?

            -ដើម្បីបង្ហាញនិងផ្សព្វផ្សាយបច្ចេកវិទ្យាចិញ្ចឹមមាន់សមស្របដល់យុវវ័យដែលបានបោះបង់ការសិក្សា

​            -ពង្រីកការចិញ្ចឹមទៅតាមតម្រូវការទីផ្សារ

            -បង្កើតមុខរបរ និងប្រាក់ចំណូលក្នុងគ្រួសារ

            -ចិញ្ចឹមតាមបច្ចេកទេសជីវសុវត្ថិភាព អាចកាត់បន្ថយការឆ្លងរាលដាលនៃជម្ងឺមាន់

            -ងាយស្រួលក្នុងការគ្រប់គ្រង (ការផ្ដល់ចំណី ការបង្កាត់ពូជ ការការពារ និងអនាម័យ)

            -ផ្ដល់សាច់ និងស៊ុត(ពង) ធ្វើជាម្ហូបអាហារដែលមានគុណភាពល្អ

            -ផ្ដល់លាមកសម្រាប់ធ្វើជីដាក់ដំណាំ

២. លក្ខណៈល្អប្រសើរនៃការចិញ្ចឹមមាន់ពូជក្នុងស្រុក

            -ពូជមាន់ដែលប្រទះឃើញញឹកញាប់ជាងគេគឺ៖ មាន់គក មាន់សំពៅ មាន់ប្រជល់ មាន់កណ្ដូង មាន់ចែ ​            មាន់សំឡី មាន់ក្រញាស់ មាន់ខ្មៅ មាន់ស្គួយ…។ល។

៣. គុណភាពនៃការចិញ្ចឹមមាន់ក្នុងស្រុក

            -ធន់ទ្រាំនឹងអាកាសធាតុ និងការលំបាកគ្រប់បែបយ៉ាង

            -មិនចាំបាច់ផ្ដល់នូវចំណីផ្សំ(ក្រុមហ៊ុន) ទាំងស្រុង ដោយផ្សំចំណីពីធម្មជាតិ ដែលអាចរកបាននៅក្នុង​ភូមិ​          និងមានតម្លៃថោកសមរម្យ

            -ងាយស្រួលក្នុងការថែទាំ

            -ផ្ដល់ពង ក្រាបភ្ញាស់ និងបណ្ដើរកូនដោខ្លួនវា

            -មិនសូវកើតជម្ងឺ និងទប់ទល់ជាមួយជម្ងឺកាចសាហាវបានមួយចំនួន

            -សាច់មាន់ស្រុកមានរសជាតិឆ្ងាញ់ និងពេញនិយម

            -តម្រូវការទីផ្សារខ្ពស់(មានសាច់និងពង) និងមានតម្លៃល្អ

ការរៀបចំទីកន្លែង

            តើត្រូវធ្វើទ្រុងមាន់យ៉ាងដូចម្ដេច ដើម្បីឲ្យការចិញ្ចឹមទទួលបានលទ្ធផលល្អ?

            ទ្រុងមានសារៈសំខាន់ណាស់សម្រាប់ការពារមាន់ធំ កូនមាន់ពីការយាយីបំផ្លាញផ្សេងៗ និងអាចទប់ទល់អាកាសធាតុប្រែប្រួល ជាពិសេសកូនមាន់តូចៗ។

ទ្រុងមាន់ដ៏ល្អត្រូវមានលក្ខណៈសម្បត្តិដូចខាងក្រោម៖

            -ទីធ្លាធំទូលាយ

            -មានខ្យល់អាកាសស្រឡះល្អ និងស្ងួត

            -ងាយស្រួលក្នុងការបោសសម្អាត អនាម័យ

            -មានទ្រនំសម្រាប់មាន់ដេក

            -មានសំបុកគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់មេមាន់ពង ក្រាបពង

            -ការពារពីការយាយីបំផ្លាញផ្សេងៗ

            ដើម្បីឲ្យការចិញ្ចឹមមាន់បានរីកចម្រើន និងធានាសុវត្ថិភាពនោះ យុវវ័យត្រូវអនុវត្តតាមបច្ចេកទេសសំខាន់​​ៗ មួយចំនួនដូចខាងក្រោម៖

១.​ ទំហំទីកន្លែងរស់នៅ

សម្រាប់មេមាន់មួយក្បាល និងកូនមាន់ពី១០ទៅ២០ក្បាលត្រូវការទំហំផ្ទៃដី ១.៥មX ១.៥ម ហើយបើ ចិញ្ចឹមមេមាន់ ២០ក្បាល យុវវ័យត្រូវមានផ្ទៃដីប្រហែលពី ៦០ម^២ ទៅ ៨០ម^២(ម៉ែត្រការ៉េ) ហើយដើម្បីឲ្យកូនមាន់ មានចំនួនច្រើន និងចញ្ចឹមបំប៉នរហូតដល់ពេលលក់មានសុខភាពល្អ យុវវ័យត្រូមានដីប្រមាណពី ១០០ម^២ទៅ​២០០ម^២ ។

២. ទ្រុងសម្រាប់កូនមាន់

            តើត្រូវធ្វើទ្រុងកូនមាន់អាយុពី ១ ទៅ ៣០ថ្ងៃយ៉ាងដូចម្ដេច ដើម្បីឲ្យកូនមាន់លូតលាស់បានល្អ?

            -ធ្វើទ្រុងផុតពីដីកម្ពស់កន្លះម៉ែត្រ(០.៥ម)

                -បាតទ្រុង ត្រូវធ្វើពីបន្ទះឫស្សី ឬឈើ និងជញ្ជាំងអាចធ្វើពីសំណាញ់ដែកឬសំណាញ់នីឡុង។

            -បាតទ្រុងត្រូវក្រាលដោយអង្កាម ឬកម្ទេចអាចម៍រណា (ដើម្បីរក្សាកម្ដៅ) រហូតដល់កូនមាន់មានអាយុ ៣០ថ្ងៃ ឬ ១ខែ ទើបលែងដាក់។

            -ជញ្ជាំងទ្រុង និងពីលើទ្រុងត្រូវហ៊ុំព័ទ្ធដោយបាវ ឬក្រដាស ដើម្បីរក្សាកម្ដៅ ពិសេសពេលយប់ និងពេល​ មានអាកាសធាតុត្រជាក់។

បញ្ជាក់៖ នៅពេលកូនមាន់មានអាយុ ៣០ថ្ងៃត្រូវបញ្ជូនទៅដាក់ក្នុងទ្រុងបំប៉នរហូតដល់ពេលលក់។

៣. ទ្រុងសម្រាប់មាន់ធំ

            ការចិញ្ចឹមមាន់មាន ២យ៉ាងសំខាន់ៗ គឺ ចិញ្ចឹមលែង និងចិញ្ចឹមដាក់ទ្រុង។

           

ដោយផ្អែកតាមសណ្ឋានខាងលើមានន័យថា នៅពេលយប់ត្រូវបញ្ចូលមាន់ឲ្យដេកក្នុងទ្រុង ចំណែកឯ ពេលថ្ងៃ ព្រលែងឲ្យដើររកស៊ីក្នុងរបងសំណាញ់បិទជិត

គុណសម្បត្តិនៃការចិញ្ចឹមរបៀបនេះគឺ ៖

​            -ងាយស្រួលក្នុងការគ្រប់គ្រង

            -ងាយស្រួលក្នុងការផ្ដល់ចំណី និងថែទាំ

            -ការពារការឆ្លងរាលដាលនៃជម្ងឺ ដែលរាតត្បាតពីខាងក្រៅ

                -ការពាររារាំងពីការបំផ្លាញដោយសត្វផ្សេងៗ

            ប៉ុន្តែទ្រុងរបៀបនេះក៏ត្រូវចំណាយដើមទុនច្រើន ក្នុងការសាងសង់ និងធ្វើរបងព័ទ្ធជុំវិញសម្រាប់ឲ្យមាន​ដើរខាងក្នុង ហើយក៏ត្រូវចំណាយចំណីស្ទើរតែទាំងស្រុងសម្រាប់ផ្ដល់ឲ្យមាន់ស៊ី។

ការកសាងទ្រុងមាន់

            ទ្រុងមានសារៈសំខាន់ណាស់ សម្រាប់ការពារសត្វ(មាន់) ឲ្យចៀសផុតពីកត្តាចង្រៃផ្សេងៗដែលមកយាយី។​ ហេតុនេះទ្រុងត្រូវសាងសង់ឲ្យបានត្រឹមត្រូវតាមបច្ចេកទេស។ ដំបូងយើងត្រូវជ្រើសរើសទីកន្លែងដែលមាន ​ទីទួល ឬមិនលិចទឹក ហើយចាក់ដីបំពេញឲ្យខ្ពស់ជាងផ្ទៃដីធម្មតានិងបិកបង្ហាប់ល្អ ដើម្បីចៀសវាងកុំឲ្យទឹកហូរកាត់ក្នុងទ្រុង។ ចំពោះផ្ទៃដីដែលចាក់នេះត្រូវធំជាងតួរោង ០.៥ម ជុំវិញ។

            -ទំហំរោងមាន់(ទ្រុងដេកយប់) ៥មx ១០ម ដែលចែកជាខណ្ឌ ដោយសំណាញ់

            -ខាងក្រៅរោងដេកមានព័ទ្ធដោយសំណាញ់ជាខណ្ឌៗកុំឲ្យមាន់ចេញក្រៅ

            -តួរោង និងសសរធ្វើពីឈើ

            -ជញ្ជាំងទ្រុងធ្វើពីបន្ទះឫស្សីដែលមានគម្លាត ១ ឬ​ ២សម

            -ទ្រុងត្រូវមានកម្ពស់ជើងរៀង ១.៧ម និងសសរកន្លោងកម្ពស់៣.២ម

            -ដំបូលគួរប្រក់ស្បូវ ឬស្លឹកត្នោត

            -គ្រោងទ្វារធ្វើពីកូនឈើ ឬឫស្សី

            -រៀបចំធ្នើឲ្យមាន់ដេកកម្ពស់ ០.៦ម ទៅ ០.៧មពីដី និងមានបន្ទារធ្នើ ០.៧ម

            -សំបុកសម្រាប់មេមាន់ពងត្រូវខ្ពស់ជាងធ្នើរ

            -ត្រូវធ្វើជណ្ដើរសម្រាប់មេមាន់ឡើងក្រាបពង និងមាន់ឡើងដេក

            នៅជុំវិញទ្រុងជាការល្អ ត្រូវដាំដើមកន្ធុំថេត ដើមងប់ ត្រកួន ដំឡូងឈើ ដើម្បីផ្ដល់ជាអាហារបន្ថែមដ៏ល្អ ​សម្រាប់មាន់។ យើងត្រូវធ្វើទ្រនំ ឬ ធ្នើរសម្រាប់មាន់ដេកដើម្បីងាយស្រួលប្រមូលលាមកធ្វើជី និងងាយស្រួលសម្អាត។ ទ្រនំត្រូវទាបជាងសំបុក៖

                -ត្រូវរៀបចំសំបុកមុនមេមាន់រកពង ហើយចំនួនសំបុកត្រូវឲ្យស៊ីគ្នានឹងចំនួនមេមាន់

            -សំបុកអាចធ្វើពីបង្គី ឬកេស ហើយដាក់ចងភ្ជាប់នឹងទ្រុងនៅកន្លែងមិនសូវមានពន្លឺ

            -ក្នុងសំបុកដាក់ចំបើងស្ងួត ហើយក្រាស់ដែលធានារក្សាកម្ដៅគ្រប់គ្រាន់

            -ដើម្បីកំចាត់ស្រមើរក្នុងសំបុកត្រូវដាក់កម្ទេចថ្នាំជក់ ស្លឹកចេក ឬសាវម៉ាវព្រៃ ដាក់នៅពីក្រោមសំបុក

​ស្នូកចំណី និងស្នូកទឹក

            ត្រូវដាក់ស្នូកទឹក និងស្នូកចំណីឲ្យបានគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់មាន់ ដើម្បីកាត់បន្ថយការចំណាយទិញ និង

ការកំពប់បាត់បង់ចំណី យើងគួរកែច្នៃនូវសម្ភារៈដែលមានស្រាប់នៅក្នុងភូមិ ឬមានតម្លៃថោកៗ សម្រាប់ធ្វើជាស្នូកចំណី។ អ្នកចិញ្ចឹមអាចយកប៊ីដុង ឬកានជ័រមកច្នៃជាស្នូកចំណីក៏បាន។

ពូជ និងការបង្កាត់ពូជមាន់

ពូជមាន់ក្នុងស្រុកមានលក្ខណៈសមស្របសម្រាប់កសិករចិញ្ចឹម និងពង្រីកផលិតកម្ម។

១. ការជ្រើសរើសពូជកូនមាន់ចិញ្ចឹម

​            កូនមាន់គួររើសរកកូនណាមានរាងល្អ ក្លៀវក្លា មានជើងលឿង កើតចេញពីមេបាដែលមានសុខភាពល្អ ​ចំពោះកូនមាន់ដែលមានរោមស្អិតជាប់គ្នា ហើយពោះធ្លាក់ ឬរឹង និងមានពណ៌ខៀវ មិនគួរយកមកចិញ្ចឹមទេ។

២. ការជ្រើសរើសបាមាន់

            បាមាន់ត្រូវមានរាងល្អ ក្លៀវក្លា ជើងលឿង មានខ្នាយប្រវែងពី ២ ទៅ​ ៣​សម ហើយទម្ងន់ចាប់ពី ២.៥គកឡើងទៅ មានអាយុចាប់ពី​៩ ខែ តែមិនត្រូវទុកឲ្យលើស ៣ឆ្នាំទេ។​ បាមាន់គួរតែជាពូជដែលមានកូនច្រើន និងគ្មានជម្ងឺឆ្លង។

៣. ការជ្រើសរើសមេមាន់

​            មេមាន់ត្រូវមានរាងល្អ ក្លៀវក្លា ជើងលឿងគ្មានជម្ងឺ និងមានសុខភាពល្អ។ មេមាន់ត្រូវមានអាយុ ៧ខែឡើង និងមានទម្ងន់ច្រើនជាង ១.២គក ហើយរើសចេញពីមេមាន់ ដែលផ្ដល់កូនច្រើន ៤សារក្នុង ១ឆ្នាំយ៉ាងតិច

មានពង ១សារចាប់ពី ១០ ទៅ​ ១២ពង ហើយអត្រាញាស់ពី ៨ ក្បាលឡើងទៅ ។ កូនដែលញាស់ទាំងនោះសកម្ម និងក្លៀវក្លា។

សំគាល់ៈ មេ និង​ បា មាន់គួរមានស្រកាជើងក្រាស់ល្អ ជើងមាំ សិរក្រហម ស្បែកកស្ដើងទន់ៗ។ បាមួយសម្រាប់មេ​ ៥ ទៅ ៧ ក្បាល ប៉ុន្តែជាការល្អប្រសើរគួរដាក់បា ១ ជាមួយមេ​ ៦ក្បាល។ ត្រូវជ្រើសរើសកូន ២ ទៅ ៣ក្បាល​ពីមេបាល្អក្នុងមួយជំនាន់សម្រាប់ទុកពូជបន្ត!

៤. ការបង្កាត់ពូជមាន់

            យើងអាចជ្រើសរើសពូជមាន់មកចិញ្ចឹម គឺអាស្រ័យលើគោលបំណងរបស់អ្នកចិញ្ចឹម។ ពូជមាន់ក្នុងស្រុកមានលក្ខណៈសមស្របបំផុត សម្រាប់ស្ថានភាពក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។ បើអ្នកចិញ្ចឹមចង់បានផលិតកម្ម សាច់ខ្ពស់ និងលូតលាស់លឿនក៏ត្រូវយកពូជមាន់មេ ក្នុងស្រុកបង្កាត់ជាមួយពូជកូនកាត់នាំចូល។

​            ឧទាហរណ៍៖ ពូជកូនកាត់ អ៊ីសាប្រោន(ខេអាយ)ជាដើម។ ប៉ុន្តែត្រូវជ្រើសរើសពូជនាំចូល ដែលមានសំបុរប្រហាក់ប្រហែលពូជក្នុងស្រុក ទើបងាយស្រួលលក់ និងមានតម្រូវការខ្ពស់នៅទីផ្សារ

វដ្ដផលិតកម្មមាន់ និងការថែរក្សាកូនមាន់

១.​ វដ្ដផលិតកម្មមាន់

​            វដ្ដផលិតកម្ម ឬរយៈពេលញាស់មួយសំបុករបស់មេមាន់ ១ក្បាល មានរយៈពេល ៥៦ថ្ងៃ។ ប្រសិនបើអ្នក ចិញ្ចឹមអនុវត្តតាមបច្ចេកទេសបង្ហាញខាងក្រោម ដូចនេះមេមាន់ ១ក្បាល អាចទទួលបានកូនមាន់ជាមធ្យមពី ៥-៦សំបុក ក្នុង ១ឆ្នាំ។

សំគាល់៖ បើសិនជាកសិករមានបទពិសោធន៍គ្រប់គ្រាន់ នោះអាចបំបែកកូនចេញពីមេ បន្ទាប់ពីញាស់រួចភ្លាម ដូចនេះក្នុង ១ឆ្នាំគេអាចទទួលបានកូនមាន់ពី ៧-៨សំបុក សម្រាប់មេ ១ក្បាល ប៉ុន្តែកូនមាន់ទាំងនោះត្រូវការការថែរក្សាយ៉ាងត្រឹមត្រូវបំផុត។

២. ការថែរក្សាកូនមាន់ដែលទើបនឹងញាស់

​            កូនមាន់ដែលទើបនឹងញាស់ងាយរងគ្រោះ និងអត្រាងាប់ខ្ពស់ ប្រសិនបើមិនបានថែរក្សាត្រឹមត្រូវ ដូច្នេះដើម្បីការពារកូនមាន់កុំឲ្យងាប់ ត្រូវអនុវត្តដូចខាងក្រោម៖

            -ថែរក្សាដាក់នៅកន្លែងដែលមានសុវត្ថិភាព

            -ដាក់កូនមាន់នៅកន្លែងដែលមានបរិយាកាសក្ដៅល្មម និងស្អាតល្អ

            -ផ្តល់នូវទឹក​ និងចំណីអាហារ ដែលងាយស្រួយរំលាយ និងគ្រាប់ល្អិតៗ គ្រប់គ្រាន់។

តើយើងត្រូវបំបែកកូនមាន់ចេញពីមេនៅអាយុ ១០ថ្ងៃយ៉ាងដូចម្តេច?

            ក. រៀបចំទ្រុងសម្រាប់ដាក់កូនមាន់រួចជាស្រេចដោយបាតទ្រុងដាក់អង្កាម ឬកម្ទេចអាចម៍រណា

            ខ.​ ទ្រូវយកទាំងមេ និងកូនទៅដាក់ក្នុងទ្រុងកូនមាន់ជាមួយគ្នា ក្រោយពីកូនញាស់អស់

            គ.​ ពេលកូនមាន់អាយុបាន ១០ថ្ងៃ ត្រូវដកមេចេញពីកូន ដោយយកមេទៅដាក់ក្នុងទ្រុងមេពង មិនអនុញ្ញាតឲ្យមេមាន់ចូលក្នុងទ្រុង ឬមកនៅក្បែរកូនមាន់ឡើយ។

            ឃ. ត្រូវយកបាវ ឬក្រដាសព័ទ្ធជុំវិញទ្រុងកូនមាន់ដើម្បីរក្សាកម្ដៅ។ បើសិនត្រជាក់ខ្លាំង ឬពេលយប់ ត្រូវ

បន្ថែមកម្ដៅដោយប្រើក្អមធ្យូងកម្ដៅ ឬអំពូលភ្លើង(១០០វ៉ាត់)

​            ង. កូនមាន់អាយុបាន ១ខែ ត្រូវយកទៅចិញ្ចឹមក្នុងបំប៉នរហូតដល់ពេលលក់។

ការផ្ដល់កម្ដៅដល់កូនមាន់

-ការក្រុងរបស់មេ៖ ពេលមេក្រុងកូនក្រោមស្លាប នោះកូនមាន់នឹងទទួលបានកម្ដៅពីមេវាពី ៣៥-៣៧អង្សាសេ។

-ការផ្ដល់កម្ដៅដោយគ្មានមេ៖ ត្រូវផ្ដល់កម្ដៅឲ្យកូនមាន់ដូចមេមាន់ដែរ បើសីតុណ្ហភាពទាប នោះកូនមាន់នឹងខ្សោយ រងារ ឈឺ ហើយបណ្ដាលឲ្យលូតលាស់យឺត

                -បើសូតុណ្ហភាពខ្ពស់នឹងធ្វើឲ្យរោមកូនមាន់ដុះមិនល្អ

                -ត្រូវត្រៀមកម្ដៅសម្រាប់កូនមាន់

​            -ត្រូវផ្ដល់ទឹក និងចំណីអាហារឲ្យបានគ្រប់គ្រាន់ និងមានគុណភាព

សញ្ញាបង្ហាញពីកម្ដៅក្នុងទ្រុងកូនមាន់

-កម្ដៅល្មមគ្រប់គ្រាន់៖ កូនមាន់ដើររកស៊ីរាយប៉ាយល្អក្នុងទ្រុង

-កម្ដៅខ្លាំងជ្រុល៖ កូនមាន់ឃ្លាតពីប្រភពកម្ដៅ ស្រែកយំពេញទ្រុង ឬរត់ប្រសេចប្រសាច

-កម្ដៅត្រជាក់ខ្លាំង៖ កូនមាន់ប្រមូលផ្ដុំគ្នាសសស

ការជម្រុះមាន់

​            តាមធម្មតាកសិករភាគច្រើនមិនដែលជម្រុះមាន់ទេ លើកលែងតែវាងាប់ ឬឈឺ​ដោយសារជម្ងឺ។ ការទុកមេបាមាន់ចិញ្ចឹមរហូតដល់អាយុច្រើនជាង ៣ឆ្នាំ វាមិនអាចផ្ដល់លទ្ធផលល្អទេ ព្រោះវាធ្វើឲ្យមេមាន់ផ្ដល់ពងតិច និងអត្រាការញាស់តិចដែរ ជាពិសេសអត្រាងាប់ខ្ពស់។ ដូចនេះដើម្បីឲ្យទទួលបានលទ្ធផលល្អ គួរតែអនុវត្តដូចខាងក្រោម៖

            -ជម្រុះមេមាន់ និងបា​  មិនឲ្យមានអាយុលើសពី ៣ឆ្នាំ

            -បើសិនជាទុកមេ ត្រូវផ្លាស់ប្ដូរបាចេញ ដោយទិញបាថ្មីមកជំនួសវិញ តែត្រូវប្រយ័ត្នការជាន់ឈាមចំពោះបាថ្មី និងមានផ្ទុកនូវជម្ងឺឆ្លង។

ចំណីអាហារសម្រាប់មាន់

            ការចិញ្ចឹមដាក់ទ្រុងបង្ខាំង គឺកូនមាន់ពឹងផ្អែកទាំងស្រុងទៅលើការផ្ដល់ចំណីឲ្យ។ តម្រូវការចំណីនេះមានការកើនឡើងទៅតាមអាយុ និងទម្ងន់របស់វា។ មាន់ត្រូវការចំណីអាហារមានគុណភាពខ្ពស់ សម្រាប់ទ្រទ្រង់រាងកាយ ការលូតលាស់ ផលិតកម្មស៊ុត និងសាច់។ កូនមាន់តូចៗដែលមានអាយុពី ១ថ្ងៃ ដល់ ៤៥ថ្ងៃត្រូវការចំណីអាហារមានគុណភាពល្អ ដើម្បីការលូតលាស់របស់វា។

​            ចំណីជាប្រភពដ៏សំខាន់សម្រាប់ផ្ដលនូវថាមពល ជាតិសាច់ សារធាតុរ៉ែ និងវីតាមីនដែលធានាឲ្យមាន់មាន៖ សុខភាពល្អ ការលូតលាស់ធំធាត់លឿន ការបន្តពូជល្អ។

១. សមាសធាតុចំណីដែលសំបូរជាតិសាច់(ប្រូតេអ៊ីន)

                ប្រូតេអ៊ីនជាសារធាតុសំខាន់សម្រាប់ជួយការលូតលាស់របស់រាងកាយ សាច់ ស្បែក សម្រាប់ផលិតពង ប្រូតេអ៊ីនអាចរកបានពីកន្ទក់ ចុងអង្ករ ត្រី ម្សៅត្រី ម្សៅត្រីក្រៀម កង្កែប ជន្លេន សត្វល្អិត ពពួកសណ្ដែក សាច់ដូងស្ងួត ស្លឹកកន្ធុំថេត ស្លឹកដំឡូងស្ងួត ត្រកួន ចក ។ល។

                ចំពោះប្រភេទរុក្ខជាតិបន្លែត្រូវហាលឲ្យស្ងួតល្អ និងបុកឲ្យម៉ដ្ឋមុនឲ្យមាន់ស៊ី។

២. សមាសធាតុចំណីដែលសំបូរថាមពល

            សារធាតុមួយជួយផ្ដល់ថាមពលក្នុងការរស់នៅផលិត ឬស៊ីចំណី និងការធ្វើចលនា។ អាហារដែលផ្ដល់ថាមពលមាននៅក្នុងពោត ចុងអង្ករ កន្ទក់ កាកដូងស្ងួត​ មើមរុក្ខជាតិ កាកសំណល់បន្លែ ដំឡូងជ្វា កាកសំណល់ផ្លែឈើ ស្ករ​....

ចំពោះដំឡូងមី និងត្រាវ គេអាចកាត់ហាលថ្ងៃ ហើយបុក ឬកិនឲ្យម៉ដ្ឋ។

ចូរប្រយ័ត្ន!ចិតយកសំបកមើមដំឡូងចេញ ព្រោះវាមានជាតិពុល។

៣. សមាសធាតុចំណីដែលសំបូរជីវជាតិរ៉ែ

​            សារធាតុរ៉ែជាពិសេសកាល់ស្យូម មានសារសំខាន់ណាស់ធ្វើឲ្យឆ្អឹងលូតលាស់ល្អ និងបង្កើតសំបកសុត ចំពោះមាន់ដែលចិញ្ចឹមព្រលែងមិនមានបញ្ហាកង្វះសារធាតុរ៉ែទេ ព្រោះវាអាចរកបានដោយខ្លួនឯងនៅក្នុងធម្មជាតិ។ កង្វះកាល់ស្យូម និងផូស្វ័រ បណ្ដាលឲ្យមាន់លូតលាស់យឺត មេមាន់រាគពង(ពងចេញមកមានសំបកទន់) និងចឹកស៊ីពង ឬសំបកពងខ្លួនឯង។ ប្រភពនៃជីវជាតិរ៉ែមាន៖ សំបកខ្ចៅ ឆ្អឹង ត្រី អំបិល ថ្លើមសត្វ។

៤. សមាសធាតុចំណីដែលសំបូរវីតាមីន

            ចំណីដែលសំបូរដោយវីតាមីនមានរុក្ខជាតិបៃតង ស្មៅ ធាងស្ពៃ ត្រកួន ចក ។ល។ ចំពោះមាន់ដែលលែងឲ្យដើររកស៊ីដោយខ្លូនឯង ពុំសូវមានបញ្ហាចំពោះកង្វះវីតាមីនទេ ព្រោះវាអាចស៊ីស្មៅ និងប្រភេទរុក្ខជាតិបៃតងបានគ្រប់គ្រាន់។

តើត្រូវរៀបចំថ្នាលស្មៅ និងបន្លែជាចំណីមាន់យ៉ាងដូចម្ដេច?

            យើងគួរតែធ្វើថ្នាលដាំស្មៅច្រើនប្រភេទ​ លាយជាមួយត្រកួននៅជិតផ្ទះ ឬជិតទ្រុងមាន់ ដើម្បីងាយស្រួលផ្គត់ផ្គង់ចំណី ដែលជួយកាត់បន្ថយការចំណាយលុយទិញ ឬចំណាយពេលវេលាច្រើនសម្រាប់ដើររក។ មុនផ្តល់ឲ្យមាន់ស៊ីត្រូវហាន់ឲ្យល្អិតៗជាមុន រួចយកទៅច្របល់លាយជាមួយចំណីផ្សំផ្សេងៗទៀត។

៥. ការចិញ្ចឹមជន្លេនសម្រាប់ជាចំណីបំប៉នបន្ថែម

តើជន្លេនក្រហមមានសារៈប្រយោជន៍អ្វីខ្លះ?

​            -ងាយស្រួលចិញ្ចឹម

​            -ជន្លេនសំបូរដោយប្រូតេអ៊ីន

                -ផ្ដល់ជាចំណីជាតិសាច់(ប្រូតេអ៊ីន) សម្រាប់ឲ្យមាន់លូតលាស់ល្អ

                -ជួយកាត់បន្ថយការចំណាយលើចំណីសម្រាប់ចិញ្ចឹមមាន់

            ក. ទីកន្លែងសមស្របសម្រាប់ចិញ្ចឹមជន្លេន

                        -មានទីទួលមិនលិចទឹក ឬទឹកហូរកាត់

                                -មានផ្ទៃដីរាបស្មើ

​                        -មិនមានសំបុកស្រមោចនៅក្បែរ

​                        -ធានាសុវត្ថិភាពពីការបំផ្លាញពីកត្តាផ្សេងៗ

​            ខ. របៀបរៀបចំការចិញ្ចឹម

            ដើម្បីឲ្យបានជោគជ័យ ត្រួវអនុវត្តជបន្តបន្ទាប់ដូចខាងក្រោមៈ

                        -ដាក់របាព័ទ្ធជុំវិញ ២ជាន់ផុតពីដីដែលមានទទឹង ១.២ម បណ្ដោយ ២.៥ម ទៅ ៣ម និងកម្ពស់ ​                          ០.៣ម(៣តឹក)។

                        -របាខាងក្រោមមានកម្ពស់ពីដី ០.១៥ម និងរបាខាងលើមានកម្ពស់ពីដី ០.៣ម

​                        -ជញ្ជាំង និងបាតក្រាលដោយផ្ទាំងកៅស៊ូក្រាស់ រួចចោះរន្ធតូចៗនៅបាត

                        -ដាក់លាមកស្រស់កម្រាស់ ០.១ម

​                        -ស្រោចទឹកឲ្យសើម ទើបដាក់ពូជជន្លេន បន្ទាប់មកអាចស្រោចទឹកពីលើបន្តិចទៀត

​                        -ធ្វើដំបូលការពារកម្ដៅ និងភ្លៀងឲ្យបានជិតល្អ

​                        -ធ្វើគម្របពីលើ ដើម្បីការពារពីការស៊ីបំផ្លាញពីសត្វផ្សេងៗ(គីង្គក់ កង្កែប ហ៊ីង ថ្លែន ស្រមោច...)           គ. របៀបថែទាំ និងផ្ដល់ចំណី

​                        -ស្រោចទឹក ២ថ្ងៃម្ដងការពារកុំឲ្យស្ងួត

​                        -បន្ថែមចំណីដោយលាមកគោ ៣ថ្ងៃម្ដង

​            ឃ. ការផ្ដល់ចំណី (ជន្លេន) ឲ្យមាន់ស៊ី

​            រយៈពេល ២ខែអាចប្រមូលផលជន្លេនឲ្យមាន់ស៊ីបាន។ ក្នុង ១ថ្ងៃផ្ដល់ជន្លេន ៣-៤ក្បាលឲ្យមាន់ស៊ី

៦. ការផ្ដល់ចំណីអាហារដល់មេ-បា និងមាន់ធំ

​            ត្រូវផ្ដល់ចំណីឲ្យមាន់ ២-៣ដង ក្នុង ១ថ្ងៃ ដោយលាយបញ្ចូលគ្នា រវាងចំណីបាវ (ចំណីផ្សំស្រេច) ៥០% និងចំណីដែលមានក្នុងភូមិ ៥០%(ដូចជា៖ កន្ទក់ ចុងអង្ករ និងស្រូវជាដើម) បន្ថែមលើនេះទៀតត្រូវហាន់ ឬ

ចិញ្ច្រាំត្រកួន/ចំណីបៃតងផ្សេងៗ សម្រាប់លាយជាមួយចំណីគ្រាប់ឲ្យមាន់ស៊ីបន្ថែមទៀត។

៧. ការផ្ដល់ចំណីអាហារដល់កូនមាន់

​            ចំពោះកូនមាន់មានអាយុក្រោម​ ១ខែ ត្រូវផ្ដល់ចំណីបាវគ្រាប់ល្អិត(ផ្សំស្រេច) ឲ្យបានច្រើនដង(៤-៥ដង) ក្នុង១ថ្ងៃ។ ពេលអាយុជិត ១ខែ ត្រូវលាយបន្ថែមជាមួយចុងអង្ករ និងកន្ទក់ម៉ដ្ឋ។ ក្នុងរយៈកាលអាយុក្រោម ៣អាទិត្យ ត្រូវផ្ដល់ចំណីផ្សំស្រេចដល់កូនមាន់ ហើយបន្ទាប់ពីនេះត្រូវលាយចំណីដូចជាចុងអង្ករ ពោត... ដែលកិន ឲ្យល្អិតៗ ប្រហែលពី ២០-៣០% ហើយកើនឡើងបន្តបន្ទាប់។

៨.ការផ្ដល់ទឹក

​            មាន់ត្រូវការទឹកផឹកគ្រប់ពេលវេលា ដើម្បីលូតលាស់ និងផលិតកម្មពង។ មាន់អាចស្លាប់ប្រសិនបើគ្មានទឹកផឹករយៈពេល ២៤ម៉ោង។ ត្រូវផ្ដល់ទឹកស្អាតជានិច្ច និងគ្រប់ពេលវេលា។ មេមាន់ ១០ក្បាលត្រូវការទឹក ៤លីត្រ ឬច្រើនជាងនេះក្នុង១ថ្ងៃ។ កូនមាន់ ១០ក្បាលត្រូវការទឹក ១កែវក្នុង១ថ្ងៃ។

ជីវសុវត្ថិភាព និងការធ្វើអនាម័យ

​            សុខភាពមាន់ គឺជាគន្លឹះដ៏សំខាន់សម្រាប់ការចិញ្ចឹម។ ដូចនេះយើងត្រូវធ្វើអនាម័យជាប្រចាំ។

​            -ជម្ងឺបង្កឡើងដោយវីរុស គ្មានថ្នាំព្យាបាលទេ

​            -ជម្ងឺបណ្ដាលមកពីបាក់តេរី អាចព្យាបាលបានខ្លះ ដោយប្រើថ្នាំអង់ទីប៊ីយូទិច

​            -ជម្ងឺបណ្ដាលមកពីបរាសិត(ព្រូន និងអង្គែ...) ព្យាបាលដោយថ្នាំទម្លាក់ព្រូន ឬសម្លាប់អង្គែ។ មាន់អាចចម្លងជម្ងឺយ៉ាងរហ័សពីមួយទៅមួយតាមកាកសំណល់លាមក ទឹកសំបោរ ជួនកាលអ្នកចិញ្ចឹមមិនអាចមើលដឹង ថាមាន់ណាមួយមានផ្ទុកជម្ងឺឡើយ។

៩. អនាម័យកន្លែងចិញ្ចឹម

            -សម្អាតព្រៃជុំវិញកន្លែង(ទ្រុង)ចិញ្ចឹម

​            -លប់ដីគ្រលុកដក់ទឹកឲ្យបានស្អាតល្អ

                -ត្រូវក្រាលបាតទ្រុងជាមួយអង្កាម ឬកម្ទេចអាចម៍រណា

            -ក្នុងកន្លែងមាន់ដេកត្រូវបោសសម្អាតកើបលាមកមាន់ចេញរាល់ថ្ងៃ

                -ត្រូវសម្លាប់មេរោគ និងបរាសិត(ក្នុងទ្រុង និងធ្លាចិញ្ចឹម) រៀងរាល់មុនពេលដាក់មាន់ យ៉សងតិច ១អាទិត្យ ដោយបាចកំបោរស ដើម្បីកុំឲ្យមាន់ឆ្លងមេរោគ។

ការការពារជម្ងឺមាន់

ក. លក្ខណៈទូទៅរបស់វ៉ាក់សាំង

            -វ៉ាក់សាំងជាថ្នាំសម្រាប់បង្ការការពារជម្ងឺ មិនមែនជាថ្នាំសម្រាប់ព្យាបាលទេ

​            -សត្វដែលអាចចាក់វ៉ាក់សាំងបាន គឺនៅពេលដែលវាមានសុខភាពល្អ

                -វ៉ាក់សាំង ១មុខ អាចការពារជម្ងឺបានតែ ១មុខប៉ុណ្ណោះ

​            -ថ្នាំការពារខុសគ្នា មានវិធីប្រើខុសគ្នា (ផ្លូវបញ្ចូលថ្នាំ)

                -ថ្នាំការពារជម្ងឺដូចគ្នា តែផលិតដោយក្រុមហ៊ុនខុសគ្នា ក៏អាចមានវិធីប្រើប្រាស់ខុសគ្នាដែរ ដូចនេះគប្បី ត្រូវដឹងឲ្យបានច្បាស់លាស់ និងកម្រិតប្រើប្រាស់វ៉ាក់សាំងនីមួយៗ។

            -វ៉ាក់សាំងដែលនៅសល់ពីការប្រើប្រាស់ត្រូវដុតចោល

​            -អ្នកត្រូវកត់ត្រា ថ្ងៃខែ និងចំនូនមាន់ចាក់វ៉ាក់សាំង

                -ត្រូវចាក់ថ្នាំការពារដល់មាន់ទាំងអស់ និងចាក់បានទៀងទាត់ ទើបមានប្រសិទ្ធភាព

ខ. កម្មវិធីចាក់ថ្នាំការពារជម្ងឺមាន់

តារាងកម្មវិធីចាក់ថ្នាំការពារជម្ងឺមាន់

អាយុ	ឈ្មោះវ៉ាក់សាំងការពារជម្ងឺ	ផ្លូវបញ្ចូល	រំឭកឡើងវិញក្រោយចាក់
៣-៥ថ្ងៃ	ជម្ងឺដង្កោកាច់(ញ៉ូកាស ១២)	បន្តក់ក្នុងភ្នែក ឬច្រមុះ	៦ខែ
៧-១០ថ្ងៃ	ជម្ងឺអុតមាន់	ជួសស្បែកផ្ទាំងស្លាបរង	១ឆ្នាំ
២ខែ	ជម្ងឺអាសន្នរោគ	ចាក់សាច់ដុំ	៦ខ

កម្មវិធីទម្លាក់ព្រូន

​            ទម្លាក់ព្រូនលើកទីមួយ នៅពេលមាន់មានអាយុ ១​ខែ និងរំឭកឡើងវិញរយៈពេល ២ ទៅ ៣ ខែក្រោយ។ គេអាចប្រើថ្នាំ ម៉េបង់ដាសុលសម្រាប់ទម្លាក់ព្រូនមាន់។​ ក្នុងថ្នាំម៉េបង់ដាសុល ១គ្រាប់ សម្រាប់ដាក់ឲ្យមាន់ទម្ងន់​រស់សរុប ៥គីឡូក្រាម។

ការកត់ត្រាចំណាយចំណូលផលិតកម្ម និងវីភាគសេដ្ឋកិច្ច

១.​ ការកត់ត្រាចំណូលចំណាយផលិតកម្ម

​            ការកត់ត្រានូវតួលេខចំណូលចំណាយមានសារៈសំខាន់ណាស់។ មានហេតុផលជាច្រើន ដែលគេចាំបាច់ត្រូវកត់ត្រាពីចំណាយ ចំណូលផលិតកម្ម។ ហេតុផលចំបងមួយចំនួនមានដូចខាងក្រោម៖

            -ប្រសិនបើគ្មានការកត់ត្រាពីអ្វីដែលបានចំណាយ ហើយអ្វីដែលបានចំណូលនោះអាចនឹងមិនដឹងថាតើ មុខជំនួញរបស់យើងខាត ឬចំណេញ? ចូរចងចាំថា ការទទួលបានប្រាក់ចំណូលរាល់ថ្ងៃ មិនមានន័យថា យើងបានទទួលប្រាក់ចំណេញនោះទេ។

​            -ប្រសិនបើយើងដឹងច្បាស់ពីមុខចំណាយ និងមុខចំណូលច្បាស់លាស់ យើងអាចរិះរកវីធីដើម្បីគ្រប់គ្រង ជំនួញឲ្យបានកាន់តែល្អ កាន់តែបានចំណេញច្រើន។

​            -កំណត់ត្រាអាចត្រូវប្រើប្រាស់សម្រាប់ធ្វើផែនការចំណាយនៅពេលអនាគត ព្រោះយើងអាចដឹងពីតម្លៃ និងធនធានដែលត្រូវចំណាយ។

​            គោលដៅនៃការធ្វើជំនួញ ឬផលិតកម្មអ្វីមួយ គឺរកបានចំណេញ និងកាន់តែចំណេញច្រើន។ ប្រាក់ចំណេញ ជាផលសង ឬភាពខុសគ្នាជាវិជ្ជមាន រវាងទឹកប្រាក់ចំណូល(បានមកពីលក់ផលិតផល ឬសេវ់ាកម្ម) និងទឹកប្រាក់ចំណាយទាំងអស់។ ចំណាយអាចបែងចែកជា ២ប្រភេទគឺ៖

ក​. ចំណាយថេរ គឺចំណាយមូលធនដូចជា ដី សំណង់ ឃ្លាំង រោង ទ្រុងមាន់...ដែលមានតម្លៃត្រូវកាត់រំលោះជាប្រចាំ ទោះជាមានការផលិត ឬគ្មានក៏ដោយ។ ដោយសារឧបករណ៍ និងសម្ភារៈក្នុងមុខចំណាយថេរទាំងនេះអាចប្រើបានច្រើនដង នោះគេត្រូវគិតរំលោះវាជាច្រើនសារ ហើយគិតបានច្រើនបែប។

ខ. ចំណាយប្រែប្រួល គឺជាប្រភេទចំណាយជាក់ស្ដែងសម្រាប់ការផលិត ផលិតផល ឬសេវាកម្មអ្វីមួយ។

​            ដើម្បីឲ្យដឹងច្បាស់ថា តើគោលដៅជោគជ័យសម្រេចបានត្រឹមណានោះ គេត្រូវការនូវព័ត៌មានចាំបាច់ ដែលមិនអាចរកបាន ក្រៅពីការកត់ត្រាជាប្រចាំ និងបានត្រឹមត្រូវរបស់យើងនោះឡើយ។ ការកត់ត្រាអាចផ្ដោតលើការប្រមូលព័ត៌មានចាំបាច់សម្រាប់វិភាគចំណាយ និងចំណេញ និងតម្រង់ទិសមុខរបរ ឬផលិតកម្ម តាមពេលវេលាឲ្យចំ ឆ្លើយតបតាមតម្រូវការទីផ្សារ និងទៅអនាគតខាងមុខ។ ខាងក្រោមនេះជាទម្រង់កត់ត្រាសាមញ្ញមួយ ដែលកសិករអាចប្រើសម្រាប់កត់ត្រាចំណាយ ចំណូលរបស់ខ្លួន។

តារាងប្រាក់ចំណាយ

ឈ្មោះផលិតកម្មៈ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….     

ថ្ងៃខែចាប់ផ្ដើមផលិតកម្មៈ………………………………………………………………………………………………………………………………….

ថ្ងៃបញ្ចប់ផលិតកម្មៈ………………………………………………………………………………………………………………………………………….

ល.រ	មុខចំណាយ	ឯកតា	ចំនួន	តម្លៃ១ឯកតា	ទឹកប្រាក់សរុប

តារាងប្រាក់ចំណូល

ឈ្មោះផលិតកម្មៈ…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

ថ្ងៃខែចាប់ផ្ដើមផលិតកម្មៈ………………………………………………………………………………………………………………………………………

ថ្ងៃបញ្ចប់ផលិតកម្មៈ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….

ល.រ	មុខចំណូល	ឯកតា	ចំនួន	តម្លៃមួយឯកតា	ទឹកប្រាក់សរុប

សូមអរគុណ!