បច្ចេកទេសចិញ្ចឹមមាន់ពូជក្នុងស្រុក
(Chicken Raising Local Breed)
១.
សារៈប្រយោជន៍នៃការចិញ្ចឹមមាន់
-ផ្ដល់នូវសាច់ និងស៊ុត សម្រាប់ធ្វើម្ហូបអាហារ ដែលមានគុណភាពល្អ
-បង្កើនប្រាក់ចំណូលក្នុងគ្រួសារ បង្កើនមុខរបរ
-ផ្ដល់លាមកសម្រាប់ធ្វើជាជី
-ធ្វើឲ្យខឿនសេដ្ឋកិច្ចជាតិរីកចម្រើន
២.
កត្តាសំខាន់ៗក្នុងការចិញ្ចឹមមាន់
ដើម្បីចិញ្ចឹមមាន់ឲ្យទទួលបានជោគជ័យ
យើងត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ទៅលើកត្តាមួយចំនួនដូចខាងក្រោម៖
-កត្តាទ្រុង កត្តាពូជ
-កត្តាចំណី និងទឹក
-អនាម័យ
និងវិធានការការពារជម្ងឺ
៣.
របៀបធ្វើទ្រុង និងការជ្រើសរើសទីកន្លែង
|
|
|
|
|
 |
|
|
-ទីកន្លែងសម្រាប់សង់ទ្រុងមាន់ត្រូវនៅជិតផ្ទះ
(ក្រោយផ្ទះ)។
-ជាដីទួលមិនលិចទឹកនៅរដូវវស្សា
ហើយគ្មានដើមឈើធំខ្ពស់នៅក្បែរទ្រុងមាន់។
-កន្លែងដែលមានខ្យល់អាកាស
ចេញចូលគ្រប់គ្រាន់។
|
|
|
-ទ្រុងត្រូវសង់តាមបណ្ដោយថ្ងៃ(ពីកើតទៅលិច)។
-អាចធ្វើទ្រុងខ្ពស់ផុតពីដីក្រាលរនាប ឬសង់លើស្រះចិញ្ចឹមត្រី
ក.
ទំហំទីកន្លែងរស់នៅ
សម្រាប់មេមាន់មួយក្បាល
និងកូនមាន់ពី១០ទៅ២០ក្បាលត្រូវការទំហំផ្ទៃដី ១.៥មX ១.៥ម ហើយបើ
ចិញ្ចឹមមេមាន់ ២០ក្បាល យុវវ័យត្រូវមានផ្ទៃដីប្រហែលពី ៦០ម២ ទៅ ៨០ម២(ម៉ែត្រការ៉េ)
ហើយដើម្បីឲ្យកូនមាន់ មានចំនួនច្រើន និងចញ្ចឹមបំប៉នរហូតដល់ពេលលក់មានសុខភាពល្អ
យុវវ័យត្រូមានដីប្រមាណពី ១០០ម២ទៅ២០០ម២ ។
ខ.
ទ្រុងសម្រាប់កូនមាន់
តើត្រូវធ្វើទ្រុងកូនមាន់អាយុពី
១ ទៅ ៣០ថ្ងៃយ៉ាងដូចម្ដេច ដើម្បីឲ្យកូនមាន់លូតលាស់បានល្អ?
-ធ្វើទ្រុងផុតពីដីកម្ពស់កន្លះម៉ែត្រ(០.៥ម)
-បាតទ្រុង ត្រូវធ្វើពីបន្ទះឫស្សី ឬឈើ
និងជញ្ជាំងអាចធ្វើពីសំណាញ់ដែកឬសំណាញ់នីឡុង។
-បាតទ្រុងត្រូវក្រាលដោយអង្កាម ឬកម្ទេចអាចម៍រណា (ដើម្បីរក្សាកម្ដៅ)
រហូតដល់កូនមាន់មានអាយុ ៣០ថ្ងៃ ឬ ១ខែ ទើបលែងដាក់។
-ជញ្ជាំងទ្រុង និងពីលើទ្រុងត្រូវហ៊ុំព័ទ្ធដោយបាវ ឬក្រដាស
ដើម្បីរក្សាកម្ដៅ ពិសេសពេលយប់ និងពេល មានអាកាសធាតុត្រជាក់។
បញ្ជាក់៖ នៅពេលកូនមាន់មានអាយុ
៣០ថ្ងៃត្រូវបញ្ជូនទៅដាក់ក្នុងទ្រុងបំប៉នរហូតដល់ពេលលក់។
គ.
ទ្រុងសម្រាប់មាន់ធំ
ការចិញ្ចឹមមាន់មាន ២យ៉ាងសំខាន់ៗ គឺ
ចិញ្ចឹមលែង និងចិញ្ចឹមដាក់ទ្រុង។ 
ដោយផ្អែកតាមសណ្ឋានខាងលើមានន័យថា
នៅពេលយប់ត្រូវបញ្ចូលមាន់ឲ្យដេកក្នុងទ្រុង ចំណែកឯ ពេលថ្ងៃ
ព្រលែងឲ្យដើររកស៊ីក្នុងរបងសំណាញ់បិទជិត
គុណសម្បត្តិនៃការចិញ្ចឹមរបៀបនេះគឺ ៖
-ងាយស្រួលក្នុងការគ្រប់គ្រង
-ងាយស្រួលក្នុងការផ្ដល់ចំណី និងថែទាំ
-ការពារការឆ្លងរាលដាលនៃជម្ងឺ ដែលរាតត្បាតពីខាងក្រៅ
-ការពាររារាំងពីការបំផ្លាញដោយសត្វផ្សេងៗ
ប៉ុន្តែទ្រុងរបៀបនេះក៏ត្រូវចំណាយដើមទុនច្រើន
ក្នុងការសាងសង់ និងធ្វើរបងព័ទ្ធជុំវិញសម្រាប់ឲ្យមានដើរខាងក្នុង
ហើយក៏ត្រូវចំណាយចំណីស្ទើរតែទាំងស្រុងសម្រាប់ផ្ដល់ឲ្យមាន់ស៊ី។
ការកសាងទ្រុងមាន់
ទ្រុងមានសារៈសំខាន់ណាស់
សម្រាប់ការពារសត្វ(មាន់) ឲ្យចៀសផុតពីកត្តាចង្រៃផ្សេងៗដែលមកយាយី។
ហេតុនេះទ្រុងត្រូវសាងសង់ឲ្យបានត្រឹមត្រូវតាមបច្ចេកទេស។
ដំបូងយើងត្រូវជ្រើសរើសទីកន្លែងដែលមាន ទីទួល ឬមិនលិចទឹក
ហើយចាក់ដីបំពេញឲ្យខ្ពស់ជាងផ្ទៃដីធម្មតានិងបិកបង្ហាប់ល្អ
ដើម្បីចៀសវាងកុំឲ្យទឹកហូរកាត់ក្នុងទ្រុង។ ចំពោះផ្ទៃដីដែលចាក់នេះត្រូវធំជាងតួរោង
០.៥ម ជុំវិញ។
-ទំហំរោងមាន់(ទ្រុងដេកយប់) ៥មx ១០ម ដែលចែកជាខណ្ឌ
ដោយសំណាញ់
-ខាងក្រៅរោងដេកមានព័ទ្ធដោយសំណាញ់ជាខណ្ឌៗកុំឲ្យមាន់ចេញក្រៅ
-តួរោង និងសសរធ្វើពីឈើ
-ជញ្ជាំងទ្រុងធ្វើពីបន្ទះឫស្សីដែលមានគម្លាត ១ ឬ ២សម
-ទ្រុងត្រូវមានកម្ពស់ជើងរៀង ១.៧ម និងសសរកន្លោងកម្ពស់៣.២ម
-ដំបូលគួរប្រក់ស្បូវ ឬស្លឹកត្នោត
-គ្រោងទ្វារធ្វើពីកូនឈើ ឬឫស្សី
-រៀបចំធ្នើឲ្យមាន់ដេកកម្ពស់ ០.៦ម ទៅ ០.៧មពីដី និងមានបន្ទារធ្នើ ០.៧ម
-សំបុកសម្រាប់មេមាន់ពងត្រូវខ្ពស់ជាងធ្នើរ
-ត្រូវធ្វើជណ្ដើរសម្រាប់មេមាន់ឡើងក្រាបពង និងមាន់ឡើងដេក
ក.
របៀបធ្វើស្នូកទឹក
១. ស្នូកទឹកធ្វើពីបំពង់ឫស្សី
យកឫស្សីស្រុក(បំពង់)ប្រវែង២សាច់
ដោយអារទុកថ្នាំងសងខាង
យករណារអារលាក់ពីខាងក្នុងថ្នាំងខាងចុង
អារលាក់ចុងទាំងពីរ
យកចុងកាំបិតស្រួច ឬពូថៅ
ចោះច្រៀកយកសាច់ឫស្សីចេញ រួច ទំលុះថ្នាំងកណ្ដាលចេញ។
-យកកាំបិតលាក់ចុងសងខាងឲ្យមានគន្លាក់ដើម្បីងាយ
ស្រួល ក្នុងការចងខ្សែ។
-យកខ្សែលួសមកយកចងកន្លែងលាក់ ទុកឲ្យមានក្រវិល
សម្រាប់បន្តោង
ឬព្យួរ
-ប្រើកំប៉ុងថ្នាំលាប
ឬកំប៉ុងទឹកដោះគោ។
-ចានជាចានទៀប(ចានបាយ)
-យកដែកគោលមកចោះរន្ធជិតមាត់កំប៉ុង
-យកកំប៉ុងទៅច្រកទឹកឲ្យពេញ
រួចយកចានទៅផ្កាប់ពីលើមាត់កំប៉ុង។
-កានត្រឡប់ឲ្យកំប៉ុងផ្កាប់ពីលើចានវិញ
ទឹកហូរចេញ ពីរន្ធរហូតដល់មាត់រន្ធទើបឈប់ហូរ។
|
|
២. ស្នូកទឹកធ្វើពីកំប៉ុង ឬចាន
៤.
ពូជមាន់
ពូជមាន់ក្នុងស្រុកមានច្រើនប្រភេទដែលប្រជាកសិករយើងចូលចិត្តចិញ្ចឹម។
ពូជមាន់ទាំងនោះរួមមាន៖ ពូជមាន់ចែ មាន់ស្គួយ មាន់សំពៅ មាន់សំឡី មាន់ក្រញាស់ មាន់គក
មាន់កណ្ដូង...។ល។
ហើយពូជមាន់នាំចូលមានដូចជា៖ ឡឺហ្កនសំបុរស
អ៊ីសាប្រោនសំបុរក្រហមប្រផេះ ភ្លីមុតសំបុរស្គួយខ្មៅ.....។
៥.
ការជ្រើសរើសមាន់យកមកចិញ្ចឹម
ដើម្បីឲ្យការចិញ្ចឹមមាន់ឆាប់ទទួលផលយើងគួរចេះជ្រើសរើសពូជមាន់មកចិញ្ចឹមដួចខាងក្រោម៖
ក.
មាន់ឈ្មោល(ទុកធ្វើបា)
បាមាន់ត្រូវមានរាងល្អ ក្លៀវក្លា ជើងលឿង
មានខ្នាយប្រវែងពី ២ ទៅ ៣សម ហើយទម្ងន់ចាប់ពី ២.៥គកឡើងទៅ មានអាយុចាប់ពី៩ ខែ
តែមិនត្រូវទុកឲ្យលើស ៣ឆ្នាំទេ។ បាមាន់គួរតែជាពូជដែលមានកូនច្រើន
និងគ្មានជម្ងឺឆ្លង។
ខ.
មាន់ញី
មេមាន់ត្រូវមានរាងល្អ ក្លៀវក្លា
ជើងលឿងគ្មានជម្ងឺ និងមានសុខភាពល្អ។ មេមាន់ត្រូវមានអាយុ ៧ខែឡើង
និងមានទម្ងន់ច្រើនជាង ១.២គក ហើយរើសចេញពីមេមាន់ ដែលផ្ដល់កូនច្រើន ៤សារក្នុង
១ឆ្នាំយ៉ាងតិច
៦. ការគ្រប់គ្រង និងការថែរក្សាមាន់
ក.
ការគ្រប់គ្រង
ការចិញ្ចឹមមាន់នៅតាមជនបទ
កសិករច្រើនចិញ្ចឹមលាយឡំគ្នារវាង មាន់ឈ្មោល មាន់មេមាន់ជំទង់ ឬកូនមាន់
ដែលធ្វើឲ្យពុំមានតុល្យភាពក្នុងការស៊ីចំណី ឬការសម្រាកឡើយ។ របៀបនេះធ្វើឲ្យការចម្លងជម្ងឺមានសភាពខ្លាំងក្លា
និងឆាប់រហ័ស។ ដើម្បីលប់បំបាត់បញ្ហានេះ គួរគប្បីរៀបចំទៅតាមប្រភេទរបស់វា
ឬតាមជំនាន់។
រដូវដែលសមស្របបំផុតក្នុងការចិញ្ចឹមមាន់
គឹនៅចុងរដូវភ្លៀង និងដើមរដូវរំហើយ ព្រោះរដូវនេះមានអាកាសធាតុត្រជាក់
និងសីតុណ្ហភាពសមស្រប។
ខ. វិធានការអនាម័យ
-អនាម័យកន្លែងចិញ្ចឹម៖
+សម្អាតព្រៃជុំវិញកន្លែង(ទ្រុង)ចិញ្ចឹម។ លប់ដីគ្រលុកដក់ទឹកឲ្យបានស្មើល្អ។
+ក្នុងកន្លែងមាន់ដេក(ទ្រុង)
ត្រូវបោសសម្អាតកើបលាមកមាន់ចេញរាល់ថ្ងៃ។
+៦ខែម្ដង
ឬក្រោយពេលប្រមូលផល (ត្រូវបាចកំបោរស ឬបាញ់ថ្នាំបាយអូរគ្លីន) សម្លាប់មេរោគ
និងពពួកបរាសិត (នៅទ្រុង និងរបងធ្លាចិញ្ចឹមមាន់)។
-អនាម័យឧបករណ៍ចិញ្ចឹម៖
+ស្នូកទឹក ស្នូកចំណី ត្រូវលាងសម្អាតរាល់ពេល ផ្លាស់ប្ដូរ
ទឹក និងចំណី
+មិនត្រូវដាក់ទឹកកខ្វក់ឲ្យមាន់ផឹកទេ
+ចំណីដុះផ្សិត ផ្អូម មិនត្រូវផ្ដល់ឲ្យមាន់ស៊ីទេ
+ចំពោះបន្លែ សូមប្រយ័ត្នបន្លែដែលប្រើថ្នាំពុល
-ការរៀបចំចិញ្ចឹម៖ ត្រូវរៀបចំហ្វូងមាន់ទៅតាមទំហំ អាយុ ឬជំនាន់របស់វា
នីមួយៗ។ កូនមាន់ដែលញាស់ដោយធម្មជាតិ មាន់មេជាអ្នកការពារ និងផ្ដល់កម្ដៅឲ្យ
តែយើងអាចបំបែកវាចំពោះកូនមាន់ណាដែលញាស់មកស្របាលថ្ងៃ(ខុសគ្នា២-៣ថ្ងៃ) អាចដាក់ជាមួយគ្នាបាន។ ត្រូវកាត់ចំពុះខាងលើរបស់កូនមាន់ឲ្យខ្លីបន្ដិច
ការពារកូនមាន់ចឹកគ្នា។
គ- ការផ្ដល់ចំណី និងទឹក៖
ផ្ដល់ចុងអង្ករល្អិតៗ ឲ្យកូនមាន់ស៊ីនៅអាយុពី១ថ្ងៃទៅ៧ថ្ងៃ។ ចាប់ពី១សប្ដាហ៍ដល់១៥ថ្ងៃ
ផ្ដល់អង្ករ បន្លែ ឬចំណីផ្សំស្រេច។ ពីអាយុ ១៥ថ្ងៃ ដល់១ខែ ត្រូវឲ្យ អង្ករលាយស្រូវ
សណ្ដែក ឬចំណីផ្សំស្រេច សម្រាប់កូនមាន់។ ត្រូវផ្ដល់ទឹកឲ្យមាន់ផឹកបានគ្រប់គ្រាន់។
ឃ- ការផ្ដល់ថ្នាំការពារ៖
+ចាក់វ៉ាក់សាំងដល់កូនមាន់នូវអាយុ ២-៣ថ្ងៃដំបូង ដើម្បីការពារជម្ងឺ ញូវកាស F (បន្តក់ ដាក់តាមច្រមុះ១-២ដំណក់) ហើយនៅអាយុ ២១ថ្ងៃ ធ្វើវ៉ាក់សាំងនេះម្ដងទៀត។
+កូនមាន់អាយុ ៧ថ្ងៃ ផ្ដល់វ៉ាក់សាំងអុតមាន់
ដោយប្រើវិធីជួសម្ជុលមុខពីរ(នៅស្លាប)។
+នៅអាយុ ១៤ថ្ងៃ ផ្ដល់វ៉ាក់សាំងការពារជម្ងឺរលាកទងសួត
ដោយបន្តក់តាមច្រមុះ។
ចំណាំ៖
មិនត្រូវប្រើថ្នាំការពារច្រើនមុខក្នុងពេលតែមួយជាមួយវ៉ាក់សាំង ញូវកាសទេ អាច
បណ្ដាល ឲ្យកូនមាន់ស្លាប់បាន។
ង. ការថែរក្សាមាន់ជំទង់
ពេលមាន់មានអាយុចាប់ពី
១ខែឡើងទៅ ចាត់ចូលជាប្រភេទមាន់ជំទង់។ យើងអាចលែង មាន់ចេញពីទ្រុងកូនមាន់
ទៅកន្លែងថែរក្សារហូតដល់ពេលលក់។
ត្រូវផ្ដល់ចំណីមានជាតិប្រូតេអ៊ីន
ដើម្បីឲ្យការធំធាត់រហ័ស និងផ្ដល់ទឹកស្អាតឲ្យមាន់ផឹកបានគ្រប់គ្រាន់។
ច. ការផ្ដល់ថ្នាំការពារៈ មាន់អាយុ ២ខែឡើងទៅ ត្រូវផ្ដល់ថ្នាំការពារជម្ងឺអាសន្នរោគ
ដោយចាក់សាច់ដុំ ក្នុងកម្រិត ១ម.ល ក្នុងមាន់១ក្បាល។
ឆ. ការបង្ការជម្ងឺ និងបរាសិត
+ជាការល្អនៅក្នុងទឹកផឹក ឬចំណី ត្រូវលាយថ្នាំ ពពួកស៊ុលហ្វា
ឬបេតាមីស៊ីន ១សប្ដាហ៍ ពីរដង ឲ្យមាន់ផឹក ឬស៊ី។
+ករណីមានចៃ ឬស្រមើល ត្រូវយកថ្នាំជក់(ថ្នាំខ្លាំង)
បាចប្រោសៗពីលើសំបុកពង។
+គេក៏អាចប្រើថ្នាំ បាយអូរគ្លីន(Bioclean)
១ស្លាបព្រាបាយលាយទឹក ១០លីត្រ យកមេមាន់
ទៅជ្រលក់ទឹកថ្នាំ ឬប្រើបំពង់បាញ់នៅបរិវេណដែលមានស្រមើល។
៧. ប្រភេទចំណីមាន់តាមធម្មជាតិ
ចំណីជាប្រភពដ៏សំខាន់សម្រាប់ផ្ដលនូវថាមពល
ជាតិសាច់ សារធាតុរ៉ែ និងវីតាមីនដែលធានាឲ្យមាន់មាន៖ សុខភាពល្អ
ការលូតលាស់ធំធាត់លឿន ការបន្តពូជល្អ។
ក.
សមាសធាតុចំណីដែលសំបូរជាតិសាច់(ប្រូតេអ៊ីន)
ប្រូតេអ៊ីនជាសារធាតុសំខាន់សម្រាប់ជួយការលូតលាស់របស់រាងកាយ
សាច់ ស្បែក សម្រាប់ផលិតពង ប្រូតេអ៊ីនអាចរកបានពីកន្ទក់ ចុងអង្ករ ត្រី ម្សៅត្រី
ម្សៅត្រីក្រៀម កង្កែប ជន្លេន សត្វល្អិត ពពួកសណ្ដែក សាច់ដូងស្ងួត ស្លឹកកន្ធុំថេត
ស្លឹកដំឡូងស្ងួត ត្រកួន ចក ។ល។
ចំពោះប្រភេទរុក្ខជាតិបន្លែត្រូវហាលឲ្យស្ងួតល្អ
និងបុកឲ្យម៉ដ្ឋមុនឲ្យមាន់ស៊ី។
ខ.
សមាសធាតុចំណីដែលសំបូរថាមពល
សារធាតុមួយជួយផ្ដល់ថាមពលក្នុងការរស់នៅផលិត
ឬស៊ីចំណី និងការធ្វើចលនា។ អាហារដែលផ្ដល់ថាមពលមាននៅក្នុងពោត ចុងអង្ករ កន្ទក់
កាកដូងស្ងួត មើមរុក្ខជាតិកាកសំណល់បន្លែ ដំឡូងជ្វា កាកសំណល់ផ្លែឈើ ស្ករ... ចំពោះដំឡូងមី
និងត្រាវ គេអាចកាត់ហាលថ្ងៃ ហើយបុក
ឬកិនឲ្យម៉ដ្ឋ។ចូរប្រយ័ត្ន!ចិតយកសំបកមើមដំឡូងចេញ ព្រោះវាមានជាតិពុល។
គ.
សមាសធាតុចំណីដែលសំបូរជីវជាតិរ៉ែ
សារធាតុរ៉ែជាពិសេសកាល់ស្យូម
មានសារសំខាន់ណាស់ធ្វើឲ្យឆ្អឹងលូតលាស់ល្អ និងបង្កើតសំបកសុត
ចំពោះមាន់ដែលចិញ្ចឹមព្រលែងមិនមានបញ្ហាកង្វះសារធាតុរ៉ែទេ ព្រោះវាអាចរកបានដោយខ្លួនឯងនៅក្នុងធម្មជាតិ។
កង្វះកាល់ស្យូម និងផូស្វ័រ បណ្ដាលឲ្យមាន់លូតលាស់យឺត
មេមាន់រាគពង(ពងចេញមកមានសំបកទន់) និងចឹកស៊ីពង ឬសំបកពងខ្លួនឯង។
ប្រភពនៃជីវជាតិរ៉ែមាន៖ សំបកខ្ចៅ ឆ្អឹង ត្រី អំបិល ថ្លើមសត្វ។
ឃ.
សមាសធាតុចំណីដែលសំបូរវីតាមីន
ចំណីដែលសំបូរដោយវីតាមីនមានរុក្ខជាតិបៃតង
ស្មៅ ធាងស្ពៃ ត្រកួន ចក ។ល។ ចំពោះមាន់ដែលលែងឲ្យដើររកស៊ីដោយខ្លូនឯង
ពុំសូវមានបញ្ហាចំពោះកង្វះវីតាមីនទេ ព្រោះវាអាចស៊ីស្មៅ
និងប្រភេទរុក្ខជាតិបៃតងបានគ្រប់គ្រាន់។
តើត្រូវរៀបចំថ្នាលស្មៅ
និងបន្លែជាចំណីមាន់យ៉ាងដូចម្ដេច?
យើងគួរតែធ្វើថ្នាលដាំស្មៅច្រើនប្រភេទ
លាយជាមួយត្រកួននៅជិតផ្ទះ ឬជិតទ្រុងមាន់ ដើម្បីងាយស្រួលផ្គត់ផ្គង់ចំណី
ដែលជួយកាត់បន្ថយការចំណាយលុយទិញ ឬចំណាយពេលវេលាច្រើនសម្រាប់ដើររក។
មុនផ្តល់ឲ្យមាន់ស៊ីត្រូវហាន់ឲ្យល្អិតៗជាមុន
រួចយកទៅច្របល់លាយជាមួយចំណីផ្សំផ្សេងៗទៀត។
៨.
ការរៀបចំស៊ុមកម្ដៅឲ្យកូនមាន់
ការផ្ដល់កម្ដៅដល់កូនមាន់
-ការក្រុងរបស់មេ៖ ពេលមេក្រុងកូនក្រោមស្លាប
នោះកូនមាន់នឹងទទួលបានកម្ដៅពីមេវាពី ៣៥-៣៧អង្សាសេ។
-ការផ្ដល់កម្ដៅដោយគ្មានមេ៖ ត្រូវផ្ដល់កម្ដៅឲ្យកូនមាន់ដូចមេមាន់ដែរ
បើសីតុណ្ហភាពទាប នោះកូនមាន់នឹងខ្សោយ រងារ ឈឺ ហើយបណ្ដាលឲ្យលូតលាស់យឺត។
-បើសូតុណ្ហភាពខ្ពស់នឹងធ្វើឲ្យរោមកូនមាន់ដុះមិនល្អ
-ត្រូវត្រៀមកម្ដៅសម្រាប់កូនមាន់
-ត្រូវផ្ដល់ទឹក
និងចំណីអាហារឲ្យបានគ្រប់គ្រាន់ និងមានគុណភាព
សញ្ញាបង្ហាញពីកម្ដៅក្នុងទ្រុងកូនមាន់
-កម្ដៅល្មមគ្រប់គ្រាន់៖ កូនមាន់ដើររកស៊ីរាយប៉ាយល្អក្នុងទ្រុង
-កម្ដៅខ្លាំងជ្រុល៖ កូនមាន់ឃ្លាតពីប្រភពកម្ដៅ ស្រែកយំពេញទ្រុង
ឬរត់ប្រសេចប្រសាច
-កម្ដៅត្រជាក់ខ្លាំង៖ កូនមាន់ប្រមូលផ្ដុំគ្នាសសស
៩. ជម្ងឺ និងវិធានការការពារ និងព្យាបាល
ក.
ជម្ងឺអាសន្នរោគ
ក.១.
រោគសញ្ញា៖ មាន់មានរាគដោយល្បាយពណ៌ត្នោត ឬបៃតង គ្រុនរញីរញ័រ ក្បាលសំយ៉ុងចុះ
លំបាកដកដង្ហើម។ ជួនកាលរាគជាប់រហូត មិនស៊ីចំណី ហើមនៅសន្លាក់ជើង
មានសញ្ញាឈឺចាប់ពេលគេប៉ះវា ឬមួលក។ មាន់ងាប់ភ្លាមៗ ពេលកំពុងស៊ី ក្រាបពង ដេកលើបង្គង
នៅលើសិរ និងបូរមាន់ងាប់មានស្នាមជាំឈាម។
ក.២.
វិធានការការពារ
-សម្អាតទ្រុង និងអនាម័យឲ្យបានល្អ(បាចកំបោរស)។
-ដាក់បង្ខាំងមាន់ថ្មីដែលទលនឹងទិញមកចំនួន១៤ថ្ងៃចាំបញ្ចូលជាមួយមាន់ចាស់។
-កុំដាក់កូនមាន់លាយជាមួយមាន់ធំ។
-ចាក់ថ្នាំការពារ ពិសេសនៅរដូវមានភ្លៀងធ្លាក់។
ក.៣. ការព្យាបាល
ប្រើថ្នាំតេត្រាស៊ីគ្លីន(Tetracycline
250mg) ១គ្រាប់ដាក់លាយទឹក ០.៥លីត្រ
សម្រាប់មានើ ៥ក្បាល ចំនួន ៤-៥ថ្ងៃ។
ខ.
ជម្ងឺញូវកាស
ខ.១.
រោគសញ្ញាៈ មិនស៊ីចំណី ហៀរទឹកភ្នែក, សំបោរ
ក្អក ស្ទះដង្ហើម ធំក្លិនអាក្រក់ពីក្នុងមាត់ ឬច្រមុះ។ ក្បាលហើម ទន់ស្លាប,ជើង គែប៉ោងហើម។
ខ.២.
វិធានការការពារ និងព្យាបាល
ត្រូវធ្វើអនាម័យបានល្អក្នុងការចិញ្ចឹម
និងផ្ដល់វ៉ាក់សាំងតាមកាលកំណត់ ហើយត្រូវប្រើថ្នាំទម្លាក់ព្រូនឲ្យបានទៀងទាត់។
គ.
ជម្ងឺអុតមាន ឬខាន់ស្លាក់
គ.១.
រោគសញ្ញាៈ ជម្ងឺនេះបង្កឲ្យមាន
ក្រម៉នៅលើស្បែក សិរ បួរ គល់ចំពុះ គល់ត្រចៀក ចន្លោះម្រាមជើង រង្វះមាត់ និងដើមក។
គ.២.
វិធានការការពារ និង ព្យាបាល
ធ្វើអនាម័យទ្រុង
និងផ្ដល់វ៉ាក់សាំង១ដងគត់ ។ ជម្ងឺនេះគ្មានថ្នាំព្យាបាលទេ
តែយើងអាចសម្អាតដោយបេះក្រម៉ចេញ និងលាបម្រេចម៉ដ្ឋ អាចកាត់បន្ថយបាន។
